Framtíðin...

Það hefur verið í tísku að spá fyrir um hemsenda síðan Biblían var sett saman á þriðju öld og opinberunarbókin náði almennri dreifingu. Heimsendir hefur reyndar verið vinsæll mikið lengur en það. Það var hins vegar opinberunarbókin og síðar Nostradamus sem gerðu heimsendi að stórstjörnu. Fólk flykktist í kirkju í lok árs 999, en ekkert gerðist. Við höfum misst af ótal heimsendum síðan, nú síðast fyrir sjö árum, árið 1999. Það breytir engu, það er komið nýr kandidat. Dagatal Maya endar árið 2012 svo að við vonum það besta.

Það er hægt að brosa við trúarlegum heimsendum sem aldrei koma. Er það ekki bara svo að mannskepnan skilur ekki óendanleika, skilur ekki að jörðin geti haldið áfram að þróast í milljónir ára? Kannski, en það er kaldhæðnislegt að þegar við erum að byrja að skilja heiminn og að heimsendir sé heimatilbúin saga og að Guð og Kölski komi sennilega alls ekki til jarðar til að útkljá sín mál, einmitt þá byrjum við að sýna tilþrif. Við þurfum engan Guð til að refsa okkur. Við getum það sjálf.

Heimsstyrjaldirnar tvær voru sönnun þess að við getum ekki bara eytt okkur sjálfum og öllu í kring um okkur, heldur líka að við erum tilbúin til þess. Ef málsstaðurinn er nógu góður sjáum við ekkert því til fyrirstöðu að sprengja mann og annan. Svo verður þetta hverfi og annað, borg, hérað, land, heimsálfa. Það er nefnilega þannig að "once you pop, you can't stop", það er engin leið að hætta. Þeir sem trúa því ekki geta prófað að sofa lítið og byrja að kvarta yfir óhreinu glasi sem skilið var eftir á stofuborðinu. Smámál sem engu máli skiptir, en ef jarðvegurinn er frjór verður það að stórrifrildi og endar jafnvel með skilnaði.

Hvað um það. Eitt af okkar heimatilbúnu vandamálum er umhverfið, mengun og gróðurhúsaáhrif. Sumir brosa og segja það vera hið besta mál að það hlýni um gráðu eða þrjár. En það er með þetta eins og annað, alltaf skal eitthvað skemma fyrir manni gamanið. Ef norðurpóllinn og stór hluti Grænlandsjökuls bráðnar fyllist Norður Atlantshafið af ísköldu ferskvatni. Þetta mun standa í vegi fyrir Golfstraumnum. Hann mun hörfa og sennilega fara beint yfir hafið í átt að Afríku í stað þess að fara norður í haf og ylja okkur. Þetta myndi gera Ísland óbyggjanlegt á örfáum misserum og norður Evrópu all hryssingslega. Nættúran færi úr skorðum og gríðarlegur flóttamannavandi yrði til. Þetta hljómar eins og vísindaskáldsaga um dómsdag, en Golfstraumurinn hefur hægt á sér um 30% á síðustu 40 árum. Hvað svo sem gerist er það þess virði að skoða þetta mál og taka það alvarlega.

Annars er það ekki eina vandamálið sem við stöndum frammi fyrir. Djúsinn er að klárast. Við getum sennilega haldið áfram að lifa áhyggjulaust í nokkur ár í viðbót, en það má segja að heimsendir sé í nánd. Þetta er ekki spádómur, þetta er raunveruleikinn. Olían er blóð iðnríkjanna og án hennar lifum við ekki. Við eigum einhverja áratugi eftir miðað við notkunina eins og hún er í dag. Við hefðum sennilega tíma til að þróa nýja tækni til að taka af versta fallið. Vandamalið er hins vegar að olíunotkun stendur ekki í stað. Gert er ráð fyrir að olíunotkun á vesturlöndum muni tvöfaldast á næstu 10 árum. Bætum svo við löndum eins og Kína og Indlandi sem vilja ná sömu lífsgæðum og við, þá er augljóst að við erum að sigla í strand. Spurning hvort maður nái áratugi áður en við lendum í vandræðum og olíuverð tvöfaldist eða meira. Spurning hvort að olían klárist hreinlega á næstu 20 árum.

Við erum sem sagt að nálgast heimsendi. Ekki í þeim skilningi að það muni rigna ösku og brennisteini og aðeins hinir hjartahreinu komist af. Það er líklegra að þessi heimsendir verði líkari falli Rómarveldis. Það mun taka einhvern tíma fyrir samfélagið að liðast í sundur. Það munu verða átök meðan lönd berjast um síðustu dropana (eins og sést nú þegar í Írak). Það mun sennilega koma til matarskorts. Frumskógarlögmálið mun ráða ríkjum. Eða hvað?

Það er auðvitað líka möguleiki að við tökum höndum saman, horfumst á augu við vandann í staðinn fyrir að stinga hausnum í sandinn. Við erum sennilega orðin of sein til að komast í gegn um þetta breytingaskeið án þess að finna fyrir því, en kannski höfum við enn tíma til að redda málunum án þess að fara aldir aftur í tímann. Það fer allt eftir því hvernig og hvort tekið er á málunum. Þetta er svipað og með krabbamein. Ef það greinist nógu snemma og er meðhöndlað er yfirleitt hægt að lækna það. Ef við lokum augunum í afneitun, hræðslu eða þröngsýni og gerum ekkert fyrr en vandamálið er farið að krefjast þess, þá erum við orðin of sein.

Eins og athugasemd Hafþórs H. Helgasonar í fyrradag: álið er ekki málið heldur vetni. Það er smá dropi í hafið, en betri er dropi en...  Og svo eins og minnst var á síðast, ef fólk vill vita meira mæli ég með tveim heimildamyndum, "If the Oil Runs Out" frá BBC og "End of Suburbia" og svo An Inconvenient Truth.